Cuốn thư đá là một vật phẩm phong thuỷ mang ý nghĩa đặc biệt trong truyền thống văn hoá của người Việt. Không những vậy, cuốn thư làm bằng đá còn mang đến sự hài hoà cho không gian kiến trúc nói chung.

Chính vì vậy, ngày càng nhiều người quan tâm hơn đến các mẫu bình phong đá hay cuốn thư đá.

Hãy cùng Đá Tuyên Bích tìm hiểu thêm về ý nghĩa, cấu tạo, hoạ tiết, vị trí, kích thước và giá của cuốn thư trong bài viết sau nhé.

Cuốn thư đá, bình phong đá là gì?

Trước khi tìm hiểu về cuốn thư đá hay bình phong đá hãy tìm hiểu xem bình phong và cuốn thư là gì.

Bình phong là từ để tả một loại vật dụng đặt đứng dùng để che chắn và trang trí. Còn cuốn thư là một loại vật dụng bằng giấy được sử dụng phổ biến trong thời kỳ phong kiến để ghi chép. Sau đó các cuốn thư được làm cách điệu để che chắn một nơi thờ cúng tâm linh. Vì vậy cuốn thư dần trở thành một dạng bình phong.

Một số nơi còn gọi chung là cuốn thư bình phong vì cuốn thư giống như một bức bình phong lớn ngăn chặn các không gian, che chắn điềm hung, ngăn ánh nhìn của người ngoài vào bên trong. Vì là một vật mang ý nghĩa quan trọng như vậy nên bình phong hay cuốn thư thường được làm bằng các vật liệu bền bỉ như đá núi tự nhiên.

Bình phong đá và cuốn thư đá cũng từ đó ra đời và là một phần không thể thiếu của các công trình kiến trúc tâm linh như đình chùa, miếu tự, nhà thờ họ, khu lăng mộ đá.

Ý nghĩa tâm linh và phong thuỷ của cuốn thư đá

Khi đến bất cứ một nơi tâm linh, tôn giáo nào bạn cũng có thể dễ dàng nhìn thấy cuốn thư đá (bình phong đá). Vậy ý nghĩa cuốn thư là gì và vì sao mọi người phải đặt cuốn thư ở đó?

Nếu như các tấm bình phong là vật dụng che chắn bình thường thì cuốn thư đá dùng trong các kiến trúc tâm linh là để chặn các âm khí, tà khí và điềm xấu ra khỏi khu vực thờ cúng. Vì vậy tuy chỉ là một phần nhỏ của cả công trình nhưng có thể nói cuốn thư mang ý nghĩa tâm linh và phong thuỷ linh thiêng nhất.
Cuốn thư đá thường tạo vẻ đẹp trang nghiêm cho cả kiến trúc khi mới bước vào. Ngoài ra, cuốn thư cho nhà thờ họ còn có khắc những Hán Tự đặc biệt thể hiện sự thành kính của con cháu đối với tổ tiên và bảo vệ cả gia tộc. Đây cũng là một nét văn hoá đẹp của người Việt qua nhiều thế hệ cần được giữ gìn.

Cấu tạo chung của các mẫu cuốn thư đá, bình phong đá

Các cuốn thư đá, bình phong đá đẹp thường phải đầy đủ ba phần theo cấu tạo từ tập quán chế tác đá mỹ nghệ từ lâu. Đó là:

  • Phần chân đế: Đây là phần nằm dưới cùng, được thiết kế để đặt và giữ tấm bình phong. Mục đích của lớp lót chân đế này là giúp làm cân bằng và giữ cho cuốn thư được vững chắc hơn.
  • Phần thân cuốn thư: Đây là phần chính của cuốn thư với các hoạ tiết hoa văn được điêu khắc tỉ mỉ. Phần thân cuốn thư thường được làm bằng đá tảng nguyên khối để tránh gây nứt vỡ hư hao về sau và không ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của bức bình phong.
  • Phần hông cuốn thư: Phần hông cuốn thư là hai cột đá dựng sát hai bên hông của cuốn thư giúp làm trụ cột vững chắc cho cuốn thư. Trên đỉnh cột đá có thể được thêm phần bóng đèn tạo thêm sự lung linh huyền ảo cho cả cuốn thư.

Hoạ tiết hoa văn đẹp và ý nghĩa cho cuốn thư đá

Hoạ tiết hoa văn chính là phần tạo nên linh hồn cho cuốn thư đá (hay bình phong đá). Các hoạ tiết hoa văn trên cuốn thư thường được các nghệ nhân chăm chút rất kỹ từng đường nét dù là nhỏ nhất. Vì vậy mà các bình phong đá càng thêm sống động, đặc biệt. Hoạ tiết hoa văn cũng góp phần tăng thêm ý nghĩa của bức bình phong. Và mỗi hoạ tiết lại mang một nét đẹp và ý nghĩa khác nhau như:

Họa tiết rồng cuốn thủy

Rồng là con vật linh thiên mang vẻ uy nghi mang ý nghĩa xua tan tà khí. Nước (thuỷ) là một yếu tố quan trọng trong phong thuỷ thường mang lại may mắn về tiền bạc, hưng thịnh. Hai hoạ tiết này đều mang những ý nghĩa tốt đẹp về mặt phong thuỷ vì vậy sự kết hợp của cả hai như tăng thêm phần hoàn hảo cho cuốn thư đá.

Sự kết hợp của hoa văn rồng và nước được thể hiện trong tranh rồng cuốn thuỷ với hình ảnh con rồng vờn trong mây với chiếc miệng há to hút nước. Hoạ tiết này mang ý nghĩa đem đến năng lượng tích cực cho gia chủ, mang đến nhiều tài lộc cho gia đình và con rồng trong tranh sẽ là vị thần hộ vệ uy nghiêm bảo vệ gia đình khỏi âm khí. Vì vậy rồng cuốn thuỷ vừa mang ý nghĩa giàu sang phú quý, vừa là điềm lành cho cả vùng đất.

Họa tiết lưỡng long chầu nguyệt

Một hoạ tiết khác có chứa hoa văn rồng là lưỡng long chầu nguyệt. Lưỡng long chầu nguyệt là hình ảnh hai con rồng được điêu khắc hướng đầu vào nhau và ở giữa là mặt trăng tượng trưng cho trời đất vĩnh hằng.

Họa tiết hoa sen trên cuốn thư đá

Hoa sen là hoa văn thường thấy trong nhiều công trình ở Việt Nam. Vì vậy không quá bất ngờ khi hoa sen cũng được dùng nhiều trong các cuốn thư đá. Hoa sen là biểu trưng cho sự thanh khiết, trong sạch. Bức bình phong với hình ảnh hoa sen sẽ làm tăng thêm vượng khí và thanh lọc điều xấu cho gia đình. Hình ảnh hoa sen dân giã cũng biểu trưng cho cuộc sống an nhàn, hạnh phúc cho gia tộc sau này.

Họa tiết cuốn thư đá Ngũ Phúc Lâm Môn

Hoạ tiết Ngũ Phúc Lâm Môn bao gồm năm con dơi kết hợp với chữ thọ và chữ vạn. Hoạ tiết cuốn thư đá (hay bình phong đá) Ngũ Phúc Lâm Môn giúp gia tăng vượng khí, mang đến tài lộc cho gia chủ. Với chữ “Thọ” trên đó, bình phong cũng là mong ước cho mọi người trong nhà luôn được trường thọ và gặp nhiều may mắn.

Sản xuất cuốn thư đá trên chất liệu nào là tốt nhất?

Vì nằm ở ngoài trời nên các bức cuốn thư đá hay bình phong đá cần làm bằng chất liệu có thể bền bỉ với thời gian và chịu được những hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt. Vì vậy các loại đá núi thiên nhiên rất thích hợp cho việc chế tác cuốn thư bằng đá. Ngày trước, bình phong cũng có loại làm bằng gạch hoặc xi măng để giảm bớt chi phí. Nhưng các chất liệu này vừa không có ý nghĩa phong thuỷ và độ bền thấp. Vì vậy, công trình rất dễ xuống cấp sau một vài năm.
Ngược lại với các chất liệu đá núi thiên nhiên như đá xanh đen Thanh Hoá, đá xanh rêu, đá vàng Nghệ An, đá trắng Đà Nẵng thì chi phí ban đầu có thể cao hơn nhưng lại có thể sử dụng lâu dài, không lo hư hỏng. Ngoài ra vì là một vật phẩm mang tính phong thuỷ nên các chất liệu có tính phong thuỷ và độ bền cao như đá núi sẽ tốt hơn. Chất liệu đá tự nhiên bền bỉ sẽ làm tăng thêm sự mạnh mẽ và chắc chắn cho các cuốn thư đặt ở ngoài để che chắn. Đá núi tự nhiên còn được ví như là Sơn Thần giúp góp phần bảo vệ cho các công trình kiến trúc tâm linh và dân dụng.

Vị trí, cách đặt cuốn thư đá và kích thước bình phong sao cho đúng phong thuỷ

Các mẫu cuốn thư đá thường được thiết kế đặt ngay ở vị trí chính giữa của lối đi trong không gian thờ cúng tâm linh truyền thống. Cuốn thư cũng được đặt ở vị trí trung tâm dễ thấy nhất của các khu lăng mộ đá, đình chùa, miếu phủ, nhà thờ họ, từ đường… Một số nơi cũng biến thể bức hậu thờ làm cuốn thư đá. Đây đều là những vị trí đẹp và hợp phong thuỷ.

Ngoài vị trí đặt bình phong đá thì kích thước cũng là một yếu quan trọng ảnh hưởng đến phong thuỷ. Kích thước cuốn thư thường được sản xuất dựa trên Thước Lỗ Ban đỏ để mang lại những điều may mắn, tốt lành. Theo Thước Lỗ Ban thì sẽ có một vài con số được tô đỏ. Nếu kích thước xây dựng nằm trong phạm vị đó sẽ mang đến những điều tốt về mặt phong thuỷ cho gia chủ. Một số kích thước căn bản và đẹp theo phong thuỷ của bình phong đá mà mọi người có thể tham khảo như:

  • 69 x 107 (cm)- (phú quý, thêm đinh và đại cát, quý tử)
  • 81 x 127 (cm)- (tài trí, tài vượng và tiến bảo)
  • 89 x 133 (cm)- (lục hợp, thêm phúc và nghênh phúc, đại cát)
  • 107 x 173 (cm)- (đại cát, quý tử và bảo khố, tài vượng)
  • 127 x 192 (cm) -(tiến bảo, tiến bảo và đại cát, lục hợp)
  • 147 x 217 (cm)- (Lợi ích, thêm đinh và tài, tài lộc)
  • 155 x 237 (cm)- (phú quý, tiến bảo và thuận khoa, tài vượng)
  • 175 x 255 (cm) -(lục hợp, thiên khố và tiến bảo, tiến bảo)

Ngoài ra để kích thước không những đẹp về mặt phong thuỷ mà còn chính xác về tiêu chuẩn kỹ thuật và phù hợp với diện tích tổng thể của cả khu vực thì cần phải đo đạc và tính toán cẩn thận. Vì vậy, quý khách có thể liên hệ đến ĐÁ MỸ NGHỆ TUYÊN BÍCH để được tư vấn, khảo sát và đưa ra kích thước chuẩn nhất cho mình. Đặc biệt là những khuôn viên có diện tích lớn cần tấm bình phong có kích thước cân xứng thì càng cần đo đạc và khảo sát thực tế